ՎԳ-ի չարորակ ուռուցքները (կարցինոմա, քաղցկեղ) այնքան էլ հաճախ չեն հանդիպում (մարդու մոտ հանդիպող բոլոր չարորակ ուռուցքների 1%-ից ոչ ավելի): Բայց էնդոկրին համակարգի ուռուցքների շարքում ՎԳ-ի կարցինոմաները գերակշռում են: Չարորակ ուռուցքները ՎԳ-ում նախ զարգանում են որպես հանգույցներ: Հայտնի է, որ ՎԳ-ի հանգույցների մոտ 5%-ում առկա է չարորակ պրոցես: Եթե հիշենք, որ ՎԳ-ի հանգույցները հանդիպում են աշխարհի բնակչության 20-50%-ի շրջանում, ապա պարզ է դառնում, թե ինչքան տարածված հիվանդություն է ՎԳ-ի կարցինոման: Միայն ԱՄՆ-ում տարեկան գրանցվում է ՎԳ-ի քաղցկեղի 20.000 նոր դեպք: Ինչպես ցանկացած չարորակ ուռուցք, այնպես էլ ՎԳ-ի կարցինոման շատ վտանգավոր է հիվանդի կյանքի համար. կարող է հանգեցնել մահվան: ՎԳ-ի քաղցկեղի բոլոր տեսակների մեջ գերակշռող է պապիլյար կարցինոման, որը հանդիպում է 80% դեպքերում: Տարածվածության երկրորդ տեղում է ֆոլիկուլային կարցինոման (մոտ 15%): Քաղցկեղի այս երկու տեսակները կազմում են ՎԳ-ի բարձր տարբերակված քաղցկեղների խումբը: Սրանց առանձնահատկություններից են դանդաղ աճը և բարենպաստ ելքը՝ վաղ հայտնաբերելու ու համապատասխան բուժման դեպքում: ՎԳ-ի չարորակ ուռուցքների շարքում առավել հաճախ հանդիպում են քիչ ագրեսիվ տեսակներ, հետևաբար բուժման արդյունքը հուսադրող է՝ անգամ ոչ համապատասխան կազմակերպված բուժման կամ ուռուցքը ուշ հայտնաբերելու դեպքում: ՎԳ-ի չարորակ ուռուցքները պատկանում են օնկոլոգիական հիվանդությունների այն խմբին, որոնք հնարավոր է լիարժեքորեն բուժել, իսկ հիվանդներն էլ դատապարտված չեն մահվան: Դեռևս շատ վաղուց ամերիկացի մի հայտնի վիրաբույժ ասել է. << Եթե ձեզ վիճակված է հիվանդանալ քաղցկեղով, ապա թող դա լինի ՎԳ-ի քաղցկեղ>>: Մինչ քաղցկեղի առանձին տեսակները բնութագրելը պետք է ուշադրություն դարձնել չարորակ ուռուցքների բուժմանը և ախտորոշմանը վերաբերող մի շարք հարցերի և հիմնադրույթների.

1.      ՈՒՁՀ հսկողությամբ բարակասեղային ասպիրացիոն բիոպսիան (ԲԱԲ)  հիմնական ախտորոշիչ մեթոդն է: 1սմ և ավելի տրամագծով բոլոր հանգույցները պարտադիր պետք է ենթարկվեն պունկցիոն բիոպսիայի՝ չարորակ պրոցեսը ժխտելու նպատակով: Բիոպսիայի պետք է ենթարկվեն նաև ավելի փոքր չափսերի այն հանգույցները, որոնցում (ՈՒՁՀ-ով) կա չարորակ պրոցեսի կասկած: Առանց ԲԱԲ կատարելու հնարավոր չէ բուժման ճիշտ և արդյունավետ կազմակերպումը, քանի որ միայն բիոպսիայով է հնարավոր չարորակ պրոցեսի վաղ և ճիշտ հայտնաբերումը:

2.      Կարևոր է վիրահատության ճիշտ ծավալի ընտրությունը և կատարումը: Խոսքը հիմնականում վերաբերում է թիրեոիդէկտոմիային, երբ ՎԳ-ն ամբողջությաամբ հեռացվում է: Սակայն ընդունելի կարող է լինել նաև հեմիթիրեոիդէկտոմիան. ՎԳ-ի այն կեսի հեռացումը, որտեղ տեղակայված է ուռուցքը: Բայց այս դեպքում հանգույցը պետք է լինի չափսերով փոքր, իսկ լիմֆատիկ հանգույցները՝ չախտահարված: Իսկ այն դեպքերում, երբ առկա են նաև մետաստազներ լիմֆատիկ հանգույցներում՝ թիրեոիդէկտոմիան լրացվում է լիմֆատիկ հանգույցների համապատասխան խմբի (պարանոցի կենտրոնական և կողմնային) հեռացումով:

3.      Ցանկալի է համակցված բուժման անցկացումը, որն իր մեջ ներառում է վիրահատությունը և ռադիոակտիվ յոդով թերապիան և երբեմն քիմիոթերապիան (TKI-թիրոզին-կինազային ինհիբիտորները): Համակցված բուժումը հնարավորություն է տալիս զգալիորեն նվազեցնելու ռեցիդիվների առաջացման ռիսկը, ինչպես նաև սահմանափակում է չարորակ պրոցեսի տարածումն օրգանիզմում:

4.      Շատ կարևոր է հիվանդների հանդեպ հսկողությունը, հատկապես բուժման երկարատև ընթացքի դեպքում: Հետազոտման մեթոդների լայն ընտրությունը մեզ հնարավորություն է տալիս վաղ հայտնաբերելու հիվանդությունը, հետևաբար ճիշտ գնահատելու իրավիճակը, սահմանելու անհրաժեշտ նախավիրահատական և հետվիրահատական հսկողություն:

      Երբեք չպետք է մոռանալ, որ ՎԳ-ի քաղցկեղը լուրջ և վտանգավոր հիվանդություն է, բայց ժամանակակից բժշկության ձեռքբերումների շնորհիվ բուժելի է հիվանդների մեծ մասի մոտ:

     ՎԳ-ի քաղցկեղի բանաձևը հետևյալն է.

·         վաղ ախտորոշում,                 

·         վիրահատական բուժում,       

·         բուժման լրացուցիչ մեթոդներ,

·         բուժման հանդեպ մանրամասն հսկողություն, որին հաջորդում է բարեհաջող ելք:

     Թվում է, թե վերը նշված բանաձևում և ենթակետերում որևէ դժվարություն և խնդիր չկա: Սակայն երբեմն կլինիկական պրակտիկայում ՎԳ-ի չարորակ ուռուցքների բուժման մոտեցումները և տարբերակները բավականին անտրամաբանական են և հագեցած տեխնիկական հսկայական սխալներով: Առաջին հերթին բախվում ենք ուռուցքի ուշ ախտորոշմանը: Բազմաթիվ հիվանդների տարբեր հետազոտություններում բացակայում է ամենակարևորը՝ ԲԱԲ-ի պատասխանը։ Հիվանդները տարիներ շարունակ բժիշկների հսկողության տակ են, կատարվում են մի շարք ոչ այնքան ինֆորմատիվ (երբեմն՝անտեղի) հետազոտություններ, սակայն նրանք այդպես էլ չեն ստանում իրենց հուզող գլխավոր հարցի պատասխանը՝ պրոցեսը բարորա՞կ է, թե՞ չարորակ:

      Հուրախություն մեզ՝ նմանօրինակ հիվանդների դեպքում, թեկուզ և ուշ, այնուամենայնիվ, կատարվում է բիոպսիա, որի արդյունքում չարորակ պրոցես հիմնականում չի հայտնաբերվում: Բայց հանդիպում են նաև դեպքեր, երբ հիվանդը կորցնում է իր թանկարժեք ժամանակը՝ կատարելով տարբեր ոչ ինֆորմատիվ հետազոտություններ, արդյունքում չարորակ պրոցեսը շատ ուշ է հայտնաբերվում, և չնայած կատարվող ինտենսիվ բուժմանը՝ հիվանդը կարող է մահանալ:

      Մյուս մտահոգիչ հարցն այն է, որ ՎԳ-ի քաղցկեղի դեպքում վիրահատություններն ավարտվում են ՎԳ-ի հյուսվածքի ոչ ամբողջական հեռացմամբ: Երբեմն վիրահատությունից հետո մնում է ՎԳ-ի մի հատված, որը հանգույց չի պարունակում, բայց դրանում առկա է չարորակ պրոցես: Նման վիրահատությունը կոչվում է օրգանպահպանողական մեթոդ, քանի որ ՎԳ-ի հյուսվածքի մի մասը չի հեռացվում:

      Առաջին պատճառը թեկուզ մի հատված պահպանելու ցանկությունն է այն օրգանից, որն այդքան կարևոր հորմոններ է արտադրում օրգանիզմի համար: ՎԳ-ի մի հատված պահպանելու խնդիրը շատ արդիական էր 20-30 տարի առաջ, երբ չկային որակյալ, արհեստական հորմոնալ պրեպարատներ, և հիվանդների բուժումը ՎԳ-ն ամբողջական հեռացնելուց հետո դառնում էր լուրջ խնդիր:

      Սակայն ներկայումս շատ բան է փոխվել և ՎԳ-ի ֆունկցիան լիարժեքորեն հնարավոր է փոխարինել հորմոնային պրեպարատներով, որոնք քիմիական կառուցվածքով կրկնում են մարդու հորմոնների կազմությունը: Այդ պատճառով էլ կարիք չկա ՎԳ-ի հյուսվածքի մի հատված թողնել օրգանիզմում: Մի շարք դեպքերում եթե անգամ ՎԳ-ի հյուսվածքից մի հատված մնում է օրգանիզմում, հիվանդները դարձյալ պետք է օգտագործեն հորմոնային պրեպարատներ, քանի որ դա նվազեցնում է կրկնությունների առաջացման հավանականությունը: Հետևաբար, անիմաստ է ՎԳ-ի հյուսվածքից որևէ հատված պահպանել:

      Երկրորդ պատճառը հետվիրահատական բարդությունների առաջացման կանխումն է: Մեզանում ՎԳ-ի քաղցկեղի բուժմամբ զբաղվում են տարբեր մասնագիտացումներ ունեցող վիրաբույժներ, և նման մոտեցման արդյունքում էլ առաջանում են բազմաթիվ բարդություններ: Հաճախ հիվանդներն ստիպված են լինում երկրորդ անգամ վիրահատվել էնդոկրին վիրաբուժության կենտրոններում, որպեսզի վերացնեն առաջին վիրահատության հետևանքները: Կրկնակի կատարվող վիրահատությունները որոշակի տեխնիկական դժվարություններ են առաջացնում բժշկի համար, և բացի այդ՝ մեծանում է բարդությունների ռիսկը: ՎԳ ամբողջական հեռացումն ավելի ապահով է մասնագիտացված կենտրոններում, քան նրա մասնակի հեռացումը՝ փորձ չունեցող հաստատություններում: Բացի այդ մեծ փորձ ունեցող էնդոկրին վիրաբույժները փաստում են, որ ՎԳ ամբողջական հեռացումը տեխնիկապես ավելի հեշտ է իրականացնել, քան նրա մասնակի հեռացումը: ՎԳ-ն ամբողջական հեռացնելով՝ կարելի է վստահ լինել, որ չարորակ պրոցեսն ամբողջապես վերանում է, մյուս կողմից՝ այս հիվանդների հետվիրահատական հսկողությունն ավելի հեշտ է կազմակերպել և հնարավոր է դառնում ռադիոակտիվ յոդով թերապիա անցկացնելը:

      Տարիներ առաջ որպես համակցված բուժման մեթոդ կիրառում էին դիստանցիոն ճառագայթային թերապիան: Այս մեթոդն անցկացվում է ճառագայթման արտաքին աղբյուրի առկայությամբ, որի ազդեցությունն ուղղված է մարդու օրգանիզմի որևէ մի հատվածը: Այս դեպքում ճառագայթվում է ոչ միայն տվյալ օրգանը, այլև մաշկը, մկանները, անոթները, նյարդերը: Իսկ ռադիոակտիվ յոդով թերապիան կատարվում է այլ կերպ. հիվանդն ընդունում է ռադիոակտիվ իզոտոպ պարունակող լուծույթ: Ռադիոակտիվ յոդը ընտրողաբար կուտակվում է միայն ՎԳ-ի հյուսվածքում, առավելապես ուռուցքային բջիջներում՝ հստակ առանձնացված հատվածներում, թողնելով չափորոշված ազդեցություն։ Եթե վերը նկարագրված մեթոդների արդյունավետության համեմատականներ անցկացնենք, ապա ռադիոյոդթերապիայի արդյունավետությանը շուրջ 50 անգամ գերազանցում է դիստանցիոն ճառագայթային թերապիայի արդյունավետությունը: Հետևաբար պետք է նշել, որ ռադիոյոդթերապիան մոտ 50 անգամ քիչ ճառագայթային ազդեցություն է թողնում ՎԳ-ի հարակից հյուսվածքների և օրգանների վրա, որն էլ նպաստում է այս դեպքում բարդությունների հազվադեպ առաջացմանը: Ցավոք մեր երկրում բացակայում են այն բժշկական կենտրոնները, որտեղ կատարվում է ռադիոյոդթերապիա: Հիվանդները ստիպված են լինում մեկնել Վրաստան, Ռուսաստան և այլ երկրներ, որտեղ կան համապատասխան մասնագիտացված կենտրոններ: Դիստանցիոն ճառագայթային թերապիան, համաձայն եվրոպական մոտեցումների (2006թ.), խորհուրդ է տրվում միայն հեռացման ոչ ենթակա ուռուցքների դեպքում (որոնք չեն կուտակում ռադիոակտիվ յոդ): Մնացած բոլոր դեպքերում ցուցված է ռադիոյոդթերապիա: